Energy Academy Europe en EnTranCe

De beving van 2018 diende als wake-up call voor Den Haag, dat tot dusver veel minder maatregelen had genomen dan door de Groningers geëist werd. Na massale protesten in Groningen en Den Haag werd uiteindelijk de gaswinning met bijna 50% teruggeschroefd en bezocht minister Wiebes het getroffen gebied. Het belang van aardbevingsveilig bouwen werd zo weer eens benadrukt. Zeerijp was een ommekeer geworden in het gasdebat.

Je zou je kunnen afvragen of een aardbeving met een kracht van 3.4 op de schaal van Richter eigenlijk een noemenswaardig probleem is – we horen ten slotte altijd over zware aardbevingen met krachten van 7, 8 of zelfs 9 op de schaal van Richter. Waarom zou een kleine beving in Groningen dan zo een groot probleem zijn? Dát is precies het unieke aan het Nederlandse aardbevingsprobleem: bevingen vinden plaats op geringe dieptes, waardoor die gelijk staan aan een beving van 7 of 8 op de schaal van Richter elders. Daarnaast zijn onze gebouwen er niet op ontworpen, gezien het bevingsprobleem pas recent aan het licht is gekomen. Een Nederlandse norm over aardbevingsbestendig bouwen (NPR 9998) is pas sinds 2017 beschikbaar, terwijl Eurocode 8 over seismisch bouwen niet eens in het Nederlands te verkrijgen was.

“Bij de bouw van de Energy Academy moesten we daarom nog werken met de concept-versie van de NPR 9998” zegt Aldo Vos, architect-directeur bij Broekbakema. “Na het afronden van het Definitief Ontwerp moesten we het gebouw wijzigen om het alsnog veilig te maken. Daarmee hebben we als een van de eerste partijen een groot publiek gebouw aardbevingsveilig gemaakt conform Nederlandse eisen.”

Dankzij deze aanpassingen is de Energy Academy Europe niet alleen het duurzaamste onderwijsgebouw van Nederland, maar ook nog eens aardbevingsveilig. De grootste aanpassing was in het wijzigen van hoe de stabiliteit van het gebouw werkt. “De stabiliteit wordt verzorgd door seismische elementen die het casco in het geval van een aardbeving in staat stellen de vervormingen op te nemen. Om die reden mogen overige onderdelen geen stijfheid toevoegen aan het gebouw” aldus het rapport van constructeur Wassenaar. Dus niet verzetten tegen beweging zoals we dat gewoonlijks doen, maar juist gecontroleerd meebewegen. Dat was vooral ook belangrijk in het geval van de Energy Academy, dat geen reguliere vorm heeft en zich dus minder voorspelbaar gedraagt bij een beving.

Daarom werden de volledig betonnen kernen vervangen door een zestal stabiliteitswanden die zeer voorspelbaar reageren tijdens een aardbeving. De hellende kolommen aan de noordvleugel werden rechtop gezet en de twee vleugels van het gebouw werden constructief aan elkaar verbonden, in plaats van gedilateerd. “De loopbruggen die de twee vleugels verbinden zijn daarom niet alleen bruggen, maar ook constructieve verbindingen”, zegt Aldo Vos. De hele begane grondvloer van 75x55m werd zelfs ongedilateerd uitgevoerd om die reden.

Een van de grootste wijzigingen gebeurde aan de gevel van de Energy Academy. Eerst was deze bedacht met zware betonnen lamellen. Dat werd gewijzigd naar een houten gevel met veel minder gewicht, precies wat nodig is om ongeschaad uit een aardbeving te komen. Daarom werd ook het traditionele vliesgevelsysteem achterwege gelaten: deze was te stijf en kon niet gegarandeerd wind- en waterdicht blijven na een beving. Uiteindelijk werd een aluminium elementengevel met houten lamellen gebruikt van hout uit de buurt; Staatsbosbeheer kon het hout van alle kozijnen en lamellen FSC-gecertificeerd leveren.

De detaillering van de elementengevel moest hierbij zeer zorgvuldig worden gedaan. Elk element mocht maximaal 40mm bewegen in horizontale richting en moest een rotatie kunnen opnemen van 0.6 graden. Dat lijkt weinig, maar het betekende wel dat per element werd uitgezocht of het in zijn geheel binnen de toleranties bleef. Dit was niet alleen in de gevel zo: ook voor de grote houten kozijnen langs het atrium moesten alle toleranties berekend worden.

De Energy Academy Europe is niet het enige aardbevingsveilige gebouw dat door Broekbakema is ontworpen. Ook het Energy Transition Center (EnTranCe) op vijf minuten afstand is volgens vergelijkbare principes ontworpen en gebouwd. EnTranCe is dé proeftuin voor de energietransitie en heeft een innovatief klimaatconcept met een ruw klimaat dat de verblijfsruimten omhult. Zo heeft Broekbakema niet alleen twee unieke gebouwen ontworpen als het gaat om hun energieprestaties en klimaatconcept, maar ze tegelijkertijd ook volledig aardbevingsveilig uitgevoerd.

Wij geloven namelijk in duurzaamheid dat ook écht duurzaam is. Daarom heeft Broekbakema zich ingeschreven in het BNA Witboek voor Aardbevingsgebieden en is het onderdeel van de Architectenpool Groningen. Zo tonen we aan dat we bouwopgaven in aardbevingsgebieden deskundig en verantwoord kunnen aanpakken en verstand hebben van het bevingsgebied om de Groningers bij te staan. Broekbakema gelooft in de kracht van de natuur en respecteert deze krachten als basis van het ontwerp.

Wil je meer weten over de Energy Academy Europe? Bekijk de uitgebreide case hier.

Wil je meer weten over EnTranCe? Klik dan hier.

Download de PDF als je meer wilt lezen over de maatregelen voor de Energy Academy.