Cleanrooms

Cleanrooms beschermen producten en processen tegen invloeden van buitenaf. Ze worden gebruikt binnen sectoren waarin verontreiniging van de lucht door zwevende deeltjes tot een absoluut minimum beperkt moet blijven. Denk bijvoorbeeld aan de farmaceutische-, medische- en semiconductor industrie.

Een eigen cleanroom bouwen is geen eenvoudige taak. Een ontwerp moet balanceren tussen strikte regelgeving, optimale benutting van de beschikbare ruimte en het kunnen bieden van een fijne werkplek. Daarvoor is specialistische en praktische kennis vereist.

Wat is een cleanroom?

Een cleanroom bestaat uit een stofarme ruimte die de luchtkwaliteit reguleert en reinigbare oppervlakken heeft. De luchtkwaliteit wordt bepaald door het aantal deeltjes – (fijn)stof, huidcellen, chemische dampen, microbacteriële cellen – te meten die aanwezig zijn in een vooraf bepaald luchtvolume. Deze meting wordt uitgedrukt in micron. In een cleanroom moet het vervuilingsrisico (contaminatie) voor productie- of onderzoeksprocessen worden beperkt tot  gespecificeerde grenzen. 

Een goed cleanroom ontwerp

Een goed cleanroom ontwerp is functioneel, biedt een leefbare werkomgeving, maar blijft ook flexibel genoeg om toekomstige veranderingen in gebruik op te vangen.

In tegenstelling tot een laboratorium worden cleanrooms vaak gebruikt als productieruimte. Dit maakt het noodzakelijk om productcontaminatie te minimaliseren. Daarom is het belangrijk om bij het ontwerp van een cleanroom het productieproces en de bijbehorende normen (ISO 14644) goed in kaart te brengen. Verschillende onderdelen van dit proces hebben immers uiteenlopende vereisten voor luchtkwaliteit. Bovendien dient  een ontwerp rekening te houden met de reiniging van diverse oppervlakken in de ruimte.

Welke cleanroomeisen zien we in de praktijk?

• Stofarme omgevingscondities;
• Gereguleerde luchtvochtigheid;
• Een hogere luchtdruk binnen dan buiten;
• Speciaal ontworpen meubels en gereedschap;
• Filtering van stofdeeltjes uit lucht die van buiten binnenkomt;
• Medewerkers en materiaal kunnen alleen naar binnen via luchtsluizen en kleefmatten;
• Scheiding van stromen om contaminatie te voorkomen;
• Gestructureerd omkleed regime: gowning met speciale kleedruimtes incl. opstapbanken;
• Binnen de semicon industrie: maatregelen tegen elektrostatische ontladingen (zoals een ESD-vloer).

Welke normen gelden voor de luchtzuiverheid in cleanrooms?

Cleanrooms bestaan in verschillende categorieën. Het bouwen van een cleanroom gebeurt volgens een classificatiesysteem, op basis van de vereiste luchtzuiverheid. Dit kan verschillen per toepassing. Zo is de classificatie in Nederland gebaseerd op de internationale ISO-norm: 14644-1:2015,die met name voor de semiconductor industrie van belang is. De norm is opgebouwd uit negen klassen. Elke klasse schrijft de maximaal toegestane concentratie verontreiniging. Voor farma en food wordt er gekeken naar de EU GMP klasse A-D.

Co-creatie staat centraal

We realiseren in afstemming met een opdrachtgever de ‘perfecte’ indeling van een ruimte. Dat gebeurt in een gestructureerd co-creatieproces, dat in een vroeg stadium naar de mogelijkheden kijkt om bedrijfsprocessen te optimaliseren. Of het nu productieruimten, geconditioneerde ruimten of bijbehorende kantoren betreft, bij zulke projecten zijn vaak veel partijen met verschillende ideeën, behoeften en verwachtingen betrokken. 

Vanaf het begin van elk project werken we integraal met alle disciplines uit de bouwsector samen in een 3D Building Information Model (BIM). Hierdoor communiceren partijen efficiënter en vaker met elkaar tijdens het ontwerpproces. Het leidt tot een beter gebouw voor de gebruiker en betere beheersing van tijd en geld.

OVER BROEKBAKEMA

Door de jaren heen hebben wij vele laboratoria en andere R&D faciliteiten gebouwd voor Nederlandse en internationale kennisinstellingen en bedrijven. Broekbakema heeft ruime ervaring in de sectoren agri-food, life sciences, health, biotechnologie, farma en high tech semicon. 

Niet alleen functionaliteit, maar ook het bieden van een prettige werkomgeving zijn belangrijke belangrijke factor. In een goed functionerend labgebouw is ruimte voor ontmoeting, voor de uitwisseling van ideeën en het versterken van de relaties binnen het team. Bij het ontwerp hebben we dan ook altijd bijzondere aandacht voor het inpassen van ontmoetingsplekken. Zo bevorderen we uitwisseling van kennis en het gevoel van verbondenheid.