Blog ‘Van bankslaper tot dakloze: een systeem in crisis’

Vorige week was ik naar een receptie met architecten, architectuurhistorici en kunstenaars waar twee sprekers vertelden over de wooncrisis, of liever de daklozencrisis. Eerst vroeg Martijn van Leerdam, predikant-directeur van de Pauluskerk in Rotterdam aandacht voor het Goede en het Schone. Het Schone was wel aan de toehoorders besteed, maar doen wij ook het Goede als er elke nacht honderden mensen buiten slapen?

Daarna sprak Marjolijn van Eig. Zij had in een column aandacht voor de bankslapers gevraagd en daarna de daad bij het woord gevoegd en zich in de problematiek verdiept. Ook al had ze niet meteen de oplossing, een eerste onderzoek naar de primaire huisvestingsbehoefte en het gebrek aan politieke belangstelling hiervoor agendeert wel een belangrijk onderwerp.

Gebrek aan daadkracht

Daarna werd er geproost, het was tenslotte een feestje. Maar vanochtend werd ik toch met een kater wakker (en niet van de cava). Er is al heel lang sprake van woningnood, ik weet eigenlijk niet beter, maar het gebrek aan politieke daadkracht is nog nooit zo groot geweest. De krakersrellen in de jaren tachtig ‘geen woning geen kroning’, waren activistisch. In de jaren negentig liet Adriaan Geuze met ‘In Holland staat een huis’ zien wat een opgave van 800.000 nieuwbouwwoningen betekent. In de jaren nul ging de uitrol van de Vinex wijken hand in hand met jonge architecten die een kans kregen om vernieuwende typologieën te ontwikkelen. Het heeft allemaal de woningnood niet opgelost, maar beleidsmakers, ontwikkelaars, corporaties, ontwerpers en bouwers werkten wel samen aan die opgave en realiseerden die ook.

Leegstand vs. dakloosheid

Ik woon op Katendrecht, vroeger was dat Rotterdam Zuid, maar door succesvolle gebiedsontwikkeling nu onderdeel van Rotterdam Centrum. Midden in de financiële crisis kon ik daar met een jong gezin een grondgebonden woning kopen voor iets meer dan 2000 euro per vierkante meter. Nu worden er alleen nog appartementen gebouwd en verkocht voor 7000 euro per vierkante meter. Voor 55 vierkante meter betaal je 390.000 euro, dat geldt als ‘betaalbare koop’. Dat hebben we in een woonakkoord met elkaar afgesproken om starters en doorstromers een kans te geven op de woningmarkt. Al meer dan een jaar staan er 3 penthouses te koop in zo’n appartementencomplex. 240 vierkante meter voor 1,8 miljoen euro. Soms gaan ze van Funda, omdat een woning niet te lang te koop moet staan, maar ze komen altijd weer terug. Binnenkort komen er in de buurt weer 8 penthouses van ruim meer dan een miljoen bij. Ik begrijp dat er een markt voor is, in ieder geval op papier.

Het probleem van dakloosheid en bankslapers in Rotterdam kan niet door projectontwikkelaars worden opgelost, en waarschijnlijk ook niet door corporaties. Maar het gebrek aan volkshuisvestingsbeleid leidt wel tot excessen: aan de ene kant leegstaande penthouses, aan de andere kant mensen die geen koop- of huurwoning kunnen vinden en van bankslaper tot dakloze afglijden.

Kansrijke initiatieven

Gelukkig zijn er ook mooie particuliere initiatieven. SAWA van Nice developers laat zien dat je heel goed middenhuurwoningen kunt realiseren in de stad en wooncoöperaties als De Warren laten zien dat je als bewoners samen betaalbare woningbouw kunt ontwikkelen. De betrokken architecten laten in woord en daad zien dat je het Goede en het Schone kunt doen. Ik zou willen dat ik nu een oplossing had voor alle daklozen in Rotterdam, maar daarvoor is het probleem te complex. Wat wel is gebeurd, is dat het zaadje is geplant. De predikant heeft zijn werk gedaan.

Aldo Vos
Architect-directeur