Bouke den Ouden met pensioen na halve eeuw Broekbakema

Van boodschappenjongen in 1971 tot ‘bouwtechnisch geweten’ in 2021

Na vijftig jaar van trouwe dienst is het voor Bouke den Ouden welletjes. Je kunt hem gerust het ‘bouwtechnisch geweten’ van Broekbakema noemen. Al in de jaren ’80 werkte hij mee aan iconische gebouwen, zoals het hoofdkantoor van ‘de AMRO Bank’ in Amsterdam-Zuidoost. Nu gaat hij met pensioen. Toeval of niet, z’n allerlaatste klus is voor diezelfde ABN AMRO. Zelf lijkt hij er nuchter onder, maar schijn bedriegt. In dit “afscheidsinterview” praat hij gepassioneerd over zijn halve eeuw Broekbakema.

STILLE MOTOR
‘Als het moet dan werk ik wel mee hoor’, zo reageerde hij lachend toen ik hem vroeg voor dit gesprek. Bouke is geen man van de voorgrond. Dat hoort ook niet bij z’n werk. Weinig opdrachtgevers zullen hem persoonlijk kennen. Laat staan zijn bouwtechnische hoogstandjes als technisch ontwerper. Hij is de stille motor achter projecten, en een vat vol kennis met een enorme toewijding naar ‘zijn gebouwen’ en de mensen om hem heen, zakelijk en privé.

AANPAKKER
Ik ontmoet Bouke midden in de zomervakantie. Een handjevol van z’n collega’s is nog aan het werk op het kantoor in de Van Nelle Fabriek. Op Bouke’s computerscherm staat een digitale bouwtekening die hij ooit net zo makkelijk met de hand maakte. Aan tafel kijkt hij me goedlachs- en opgeruimd maar ook een tikkeltje afwachtend en onwennig aan.  Maar al snel praat Bouke honderduit. Het ijs is gebroken. Hij oogt als een man van beide benen op de grond. Een aanpakker, zoals hij het even later noemt.

ALTIJD BLIK VOORUIT SINDS 1971
Voor Bouke is die halve eeuw Broekbakema ogenschijnlijk niets om weemoedig over te doen. Hij heeft z’n blik altijd vooruit blijkt later in het gesprek, ook met dit gouden jubileum. ‘Het is mooi zo, doel bereikt’, legt hij me enigszins droogjes uit. ‘Veertig jaar geleden zei ik ooit, ik blijf nog een paar maandjes langer. Dan maak ik de vijftig wel vol. Da’s gelukt!’ Het was de tijd dat Bouke nog maar net bij Broekbakema werkte, de jaren zeventig en tachtig. Hij begon in 1971 om precies te zijn. Maar tot een week ervoor wist hij als puber nog van niets, behalve z’n vader.

DE BRIEF VAN Z’N VADER
Met de uiterste precisie van een technisch ontwerper vertelt Bouke me exact hoe dat precies zat: ‘Ik was 16 jaar en vier maanden….. (Bouke lacht-). Mijn vader zag in de krant een vacature. Hij besloot in mijn vakantie een sollicitatiebrief te schrijven, zonder dat ik het wist. Uit het niets zei hij ineens, je hebt aanstaande maandag een sollicitatiegesprek. Al snel begon ik toen als boodschappenjongen. Ik vond het prima’. Bouke wilde na zijn opleiding als timmerman maar al te graag de architectuur in. Dat zag hij veel meer zitten dan een leven op de bouwplaats. Het was een schot in de roos van z’n vader.

TECHNIEK GOED BEWAARD GEHEIM
Een nieuwe wereld ging open. Desondanks voelde hij zich al snel thuis bij Broekbakema; ‘Alle techniek sprak me enorm aan. Ik wil sowieso graag weten hoe dingen in elkaar zitten. Of gemaakt worden. Daarbij komt zoveel meer kijken dan aan de buitenkant zichtbaar is’. Voor veel mensen blijft dat een goed bewaard geheim, volgens Bouke niet alleen bij buitenstaanders. Hij windt er geen doekjes om: ‘Ontwerpers die van de technische universiteiten komen, weten veel van de buitenkant van gebouwen. Kennis van de binnenkant- en de bouwtechniek is een veel grotere uitdaging voor ze’.

‘IK MOEST VEEL ZELF UITZOEKEN’
Het technisch ontwerp is hele andere koek dan het functionele ontwerp van de architect.  Bouke benadrukt dat je diepgaande kennis, praktische ervaring en oplossend vermogen nodig hebt. Dat hij zelf in het internet loze tijdperk het vak leerde, was achteraf een bijkomend voordeel. ‘Een technisch ontwerper moet veel verstand van materialen hebben. Toendertijd belde ik heel wat leveranciers af en vroeg ik documentatie op. Ik sprak veel mensen. Daarnaast leerde ik van ervaren collega’s detailleren. Je moest heel veel zelf uitzoeken. Zo deed ik veel praktijkkennis op’.

BOUKE’S ‘FAVOURITES’
Met zijn nieuwsgierigheid en aanpakkersmentaliteit is dat aan Bouke wel besteed. Hij houdt van een uitdaging en laat zich graag inspireren: ‘Ooit was er brand in het gebouw van bouwkunde civiele techniek van de TU Delft, die moest terug in nieuwe staat. Dat vond ik heel interessant. Aan de oplevering van een aantal gebouwen bewaart Bouke extra goede herinneringen: ‘Windesheim in Zwolle, de faculteit technische bestuurskunde in Delft, en ABN AMRO, ja dat waren mooie momenten. Zeker omdat de bouw nagenoeg probleemloos ging’.

‘DE ABN AMRO ACHTERVOLGT ME’
Wanneer je decennialang kunt terugkijken, herhaalt de geschiedenis zich soms. Glimlachend vertelt hij over de renovatie van het ABN AMRO-hoofdkantoor waar Broekbakema in opdracht van ontwikkelaar Edge momenteel aan werkt: ‘Dit project blijft me achtervolgen. In de jaren ’80 tekende ik het technisch ontwerp voor het nieuwe hoofdkantoor. In 2000 werkte ik voor de tweede keer aan het project, dit keer voor de renovatie. Dit jaar dus voor de derde keer, met een hele grote renovatie’. Dat leverde recent nog een bijzondere situatie op.

‘IK STOND NOG IN HET BEZOEKERSSYSTEEM’
‘Laatst liep ik in Zuidoost bij de ABN AMRO naar binnen. De receptioniste zei, meneer Den Ouden, uw naam staat al in ons systeem, kan dat kloppen? Ik stond er inderdaad nog in, nog uit de jaren ’80. Bijzonder he?’. Bouke’s ervaring van toen komt hem ook nog op een andere manier goed van pas: ‘Het is een voordeel dat ik destijds heb meegetekend en zelfs nog even opzichter was op de bouwplaats van het hoofdkantoor. Die tekeningen gingen allemaal nog met de hand. Ik weet nog precies hoe het gebouw van ABN AMRO in elkaar steekt. Later hebben we ze gedigitaliseerd in autocad. Dat komt bij de huidige renovatie allemaal weer bij me naar boven’.

‘EEN SLIMME TEKENAAR WORDT NIET MOE’
Na al die jaren weet Bouke uiteraard heel precies waarover hij praat. Als het moet dan steekt hij dat ook niet onder stoelen of banken naar collega’s: ‘Als het niet naar mijn zin is, of het klopt niet, dan geef ik mijn commentaar. Regelmatig liet ik collega’s ook zien dat een technisch ontwerp niet zomaar gepiept is in een dag of twee. Tsja, misschien dachten ze wel eens, daar heb je hem weer. Maar ik wilde het ze vooral gemakkelijker maken. Natuurlijk ook voor mezelf. Een slimme ontwerper wordt niet moe. Als je het niet efficiënt en slim aanpakt dan teken je zomaar 20 keer hetzelfde dingetje. Dat beperkt de snelheid van je tekenwerk. Terwijl je juist samen met zo min mogelijk inspanning het beste resultaat wilt’.

EEN GOED ONTWERP IS RECHT-DOOR-ZEE
Als ik hem vraag naar zijn favoriete gebouwen in Nederland moet hem eerst nog even iets van het hart over de architectuur in Nederland: ‘Die kachelpijpen aan de buitenkant van de bibliotheek in Rotterdam vind ik bijvoorbeeld zo lelijk. Binnenin het gebouw zou ik voor de ventilatie aparte schachten hebben gemaakt. Ook hoeven al die schots-en-scheve en schuine gevels op veel gebouwen van mij niet’. Voor Bouke is een goed ontwerp vooral functioneel: ‘Het Melanchthon College in Bergschenhoek vind ik hier een mooi voorbeeld van. Simpel. Recht-door-zee’.

RESPECTVOL ZEGGEN WAAR HET OP STAAT
Gaandeweg ons gesprek merk ik dat Bouke als mens ook recht door zee is. Hij zegt waarop het staat. Hij is een man die er niet omheen draait.  Tegelijkertijd staat hij altijd klaar voor anderen: ‘Ik ben van het sociale contact, het praatje met collega’s, dat zal ik ook gaan missen straks’. Die werkinstelling wil hij z’n collega’s ook graag meegeven voor de toekomst: ‘Luister naar de argumenten of meningen van een ander.  Maar zeg het ook als je er anders over denkt. Blijf vooral jezelf. Laat je niet gek maken. Vraag de ander om raad waar nodig, werk samen en help elkaar!’.

MAATSCHAPPELIJK GEËNGAGEERD
Dat deed hij ook lang buiten zijn werk om. Hij was maatschappelijk heel actief met vrijwilligers- en bestuurswerk bij sportverenigingen of bijvoorbeeld de lokale omroep. Misschien verklaart het wel waarom de match met Broekbakema die vijftig jaar zo goed bleef. Immers, het bureau is vanaf haar oprichting – meer dan honderd jaar terug – al even maatschappelijk geëngageerd. Bouke herinnert zich nog de jaren zestig, toen het bureau nog Architectenbureau Van den Broek en Bakema heette: ‘Mies Bouwman presenteerde toen de beroemde TV-actie ‘Open het Dorp’. Broekbakema ontwierp deze eerste Nederlandse woongemeenschap voor mensen met een beperking. We kregen als bureau ineens heel veel bekendheid’.

‘DINGEN DOEN MET ZIEL EN ZALIGHEID’
Deze maatschappelijke betrokkenheid en bevlogenheid past Bouke als een gegoten jas: ‘Ik geef het mijn kinderen en klein kinderen ook mee, doe dingen in het leven vanuit je ziel en zaligheid. Maak er echt werk van. Doe het niet halfbakken. Als het tegenzit leer je ervan of vraag je om hulp. Wees niet bang om je gezicht te verliezen, en begin gewoon weer opnieuw’. Die veerkracht is voor hem de normaalste zaak van de wereld. Zo blijkt als ik vraag hoe hij de grote overstap naar het digitale ontwerpen maakte: ‘Je evalueert jezelf even en gaat weer verder’.

‘MET LIEFDE GEDAAN’
Zo kijkt Bouke uiteindelijk ook tegen zijn vertrek en pensioen aan. Terugblikken is prima, maar dan over tot de orde van dag. Hij weet al wel zo ongeveer wat hij de komende tijd gaat doen: ‘De tijd is gevlogen. Natuurlijk mis ik straks de praatjes met collega’s. Maar het is mooi geweest zo. Ik krijg weer meer tijd om te sporten. Ook werk ik zo af en toe nog in een computerwinkel. Zo nu en dan maak ik websites. En voor ABN AMRO blijf ik nog wel even terugkomen’. Bouke is een man die niet stilzit. Als hij geen uitdaging heeft, vindt hij er wel eentje. Dit afscheidsinterview bijvoorbeeld. ‘Ik heb dit gesprek met liefde gedaan, voor het bureau’. Het team van Broekbakema gaat hem missen!